گردشگری مذهبی

گردشگری با انگیزه مذهبی در زمره قدیمی ترین و پر رونق ترین گردشگری های گذشته و حال سراسر جهان میباشد که حتی دشواری های اقلیمی و بدی آب و هوا هم مانع آن نمیشود.

آنچه امروز به عنوان گردشگری مذهبی شناخته میشود سابقه ای به وسعت تاریخ ادیان دارد.

تعریف گردشگری مذهبی

توریسم مذهبی عبارت است از بازدید گردشگران (با تعریف ویژه جهانگردی) از اماکن مقدس نظیر زیارتگاه ها، مقابر امامزاده ها و نظایر آنها.

توریستهای مذهبی، گردشگرانی هستند که برای زیارت اماکن، آثار، یادمان های مذهبی، انجام اعمال مذهبی و دینی، ترویج و آموزش و گذران اوقات فراغت در مکان ها و مراکز مذهبی جهان سفر میکنند.

گردشگری مذهبی تمامی مذاهب و ادیان را شامل میشود. مهم ترین نکته در مورد گردشگران مذهبی آن است که ممکن است بارها به زیارت بروند و یکبار رفتن آنها به این اماکن آنها را از مراجعه مکرر منصرف نمیکند.

گردشگران مذهبی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد:

1_ زائران یا کسانی که انگیزه آنها از مسافرت فقط انجام امور مذهبی است و زمان و مدت اقامتشان تابع اوقات فراغت نیست.

2_ گردشگرانی مذهبی که ضمن انجام زیارت و شرکت در مراسمات مذهبی از مکان های دیگر گردشگری اعم از مذهبی و غیر زیارتی نیز دیدن میکنند و یا به عبارتی دیگر اهداف مسافرت آنها چند منظوره با اولویت زیارت است.

دسته بندی دیگری از گردشگران مذهبی وجود دارد که بر طبق آن میتوان آنها را به دو دسته تقسیم کرد. گروه اول جهانگردانی هستند که از اماکن مقدس دین خود بازدید میکنند و گروه دوم کسانی هستند که به دیدن اماکن مذهبی سایر ادیان می روند.

گردشگری مذهبی علاوه بر عاملیت رشد جنبه های اقتصادی باعث ارتباط بیشتر مردمان یک کشور با سایر جوامع اسلامی میشود و زمینه تعامل بین مللی فرهنگهایی که نقاط مشترک دارند را سبب میشود.

تفاوت گردشگری دینی و مذهبی

گردشگری دینی و مذهبی در اکثر مواقع یکسان در نظر گرفته میشوند ولی اینگونه نیست و در واقع میتوان گفت که گردشگری دینی بخشی از گردشگری مذهبی است.

جهانگردی دینی ویژه کسانی است که برای مقصد ارزش دینی و معنوی قائلند، مانند کسانی که به سفر حج میروند؛ اما گردشگری مذهبی بخشهای مختلفی دارد، گردشگری زیارتی، گردشگری معماری اسلامی، گردشگری حلال، گردشگری طبی اسلامی، گردشگری متدبرانه.

گردشگری مذهبی در بررسی های قرآنی و روایی

قرآن برای هدایت بشر نازل شده است، در آیه های بی شماری از قرآن بر سیر و سفر تأکید بسیاری شده و در خطاب های زیادی از انسان دعوت میکند که به مسافرت بپردازد.

در آیه های مختلفی چون سوره روم آیه 42، سوره نحل آیه 36 و ... به صورت مستقیم به سیر کردن اشاره دارد و در آیه هایی چوم سوره یوسف آیه 109 به صورت غیر مستقیم به سفر میپردازد.

قرآن اهداف مختلفی که از گردشگری بیان میدارد عبارتند از: مشاهده آثار گذشتگان و عبرت گرفتن، شکرگذاری خدا، چگونگی آفرینش، خرد ورزی در مسائل و آگاهی از مسائل گذشتگان، برخورداری تجاری و اقتصادی، انتقال فرهنگ و تمدن از طریق تعامل، منتقل کردن علوم و ...

معصومین و ائمه اطهار نیز سیر و سفر را بسیار مورد تأکید قرار داده و به فواید گوناگون مسافرت اشاره کرده اند. از جمله این فواید میتوان به نشاط جسم و روح، دانش اندوزی و کسب علم، آشنایی با بزرگان و آداب اجتماعی سایر ملت ها.

جنبه های مثبت اقتصادی گردشگری مذهبی

• افزایش درآمد(ارزی ریالی)
• ایجاد فرصت های شغلی(برای افراد بومی)
• رونق صنایع دستی
• توسعه صادرات غیر نفتی
• جلب سرمایه خارجی
• به کارگیری توان های موجود در یک کشور

جنبه های مثبت فرهنگی و اجتماعی گردشگری مذهبی

• تعامل فرهنگی و گسترش تبادلات فرهنگی
• کاهش تنش های سیاسی و اجتماعی
• نزدیک شدن افکار و اعتقادات دو فرهنگ
• بهبود کیفیت خدمات اجتماعی
• حفاظت از وجهه فرهنگی جامعه میزبان
• درک و تصویر در مورد فرهنگها و جوامع دیگر

55 کشور از کشورهای جهان را کشورهای اسلامی تشکیل میدهند که بیشتر آنها در خاورمیانه و آفریقا قرار دارند.

عمده کشورهای مذهبی در زمره سرزمین های پر جاذبه نیز قرار میگیرند. کشورهایی چون ایران، مصر، لبنان، مراکش و ... . سازمان جهانی گردشگری در گزارش سالیانه خود کشورهای عربستان، مصر و مراکش را در رتبه نخست جذب گردشگر در میان کشورهای عربی معرفی کرده است.

آمار سازمان جهانگردی نشان میدهد 10 درصد از  توریست های جهانی متعلق به کشورهای اسلامی میباشند؛ در این کشورها معمولاً گردشگری مذهبی نوع قالب گردشگری است. در سال 2012 کل گردشگران خارجی که از خاورمیانه بازدید کردند، 52 میلیون نفر اعلام شده ست.

تأثیر مذهب در گردشگری ایران

به لحاظ موقعیت فرهنگی مذهبی خاص ایران و نقش مهم و برجسته ی مذهب در شکل گیری بسیاری از شهرهای ایران از جمله مشهد، قم، شهرری، شیراز و بسیاری از شهرهای دیگر. در ایران قابلیت های فراوانی برای جذب گردشگرن مذهبی وجود دارد.

با این وجود گردشگری مذهبی در ایران با وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس، هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز بوده و این وضعیت حتی در شهرهای مهمی چون مشهد نیز دیده میشود. 4 هزار و 319 مورد از این آثار در زمره آثار ثبت شده در فهرست میراث ملی نیز قرار دارند که علاوه بر جنبه زیارتی دارای جاذبه های فرهنگی و تاریخی نیز هستند.

آنچه بیشتر از هرچیز ضرورت توجه به مقوله گردشگری مذهبی را آشکار میکند فرصت های مادی ای است که جذب گردشگران مذهبی برای هر کشور به ارمغان می آورد، به همین علت لزوم سیاست گذاری و برنامه ریزی صحیح در این حوزه بسیار اهمیت دارد.

عواملی موثر در بهبود گردشگری مذهبی عبارتند از:

• برقراری ثبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در منطقه و بالا بردن سطح امنیت.
• تبلیغات و اطلاع رسانی صحیح: با اطلاع رسانی دقیق از برنامه های مذهبی در سراسر ایران میتوان حجم سفرها را به ایران را افزایش داد.
• تأمین امنیت و آرامش جانی و مالی و روحی گردشگران.
• امکانات رفاهی مناسب، رسیدگی و حفظ امکانات (هر گردشگر در وهله نخست به امکانات و راحتی سفر خود می اندیشد. از این رو امکانات اقامتی از اصلی ترین ملاک های انتخاب هر گردشگر میباشد)
• توسعه امکانات حمل و نقل.
• آگاه سازی جامعه در مورد مزایای گردشگری.

شهرری یکی از شهرهای با پتانسیل بالای جذب گردشگران داخلی و خارجی در ایران میباشد؛ به دلیل این توان بالقوه و پتانسیل بالای آن، بر آنیم تا با ساخت بزرگترین مجموعه گردشگری، رفاهی، تجاری و اداری ری فورت در جنوب تهران گامی در راستای توسعه گردشگری مذهبی برداریم.