صنعت توریسم یکی از وسیع ترین و متنوع ترین صنایع در قرن 21 میباشد. پدیده گردشگری جایگاه ویژه اي را در دنیا از لحاظ اقتصادي دارد و به عنوان نمادي از هویت فرهنگی بین فرهنگ هاي مختلف ارتباط برقرار می کند.

توریسم در هر کشوری از عوامل مختلف سیاسی و اقتصادي تأثیر میپذیرد. مزایا و منافع اقتصادي حاصل از گردشگري برای تمامی کشورها حائز اهمیت است. توریسم مفهومی مدرن دارد که ویژگی بارز و اولیه آن مسافرت است.

هفت انگیزه اجتماعی در صنعت توریسم وجود دارد که عبارتند از رهایی، خود اکتشافی، استراحت، پرستیژ، افزایش روابط خویشاوندي، افزایش تعاملات اجتماعی و برگشت پذیري.

در دنیاي امروز توریسم با اهداف مختلفی چون تفریح، استراحت، تحصیل، عبادت، ورزش، پزشکی و ... صورت می گیرد و همین امر موجب شکل گیري و رونق انواع مختلفی از توریسم شده است.

با ورود گردشگران به مقصد، تقاضای نهایی برای محصولات گردشگری افزایش می یابد. محصول گردشگری ماهیتی چند بعدی دارد و ازسوی چندین بخش عرضه می شود. هر بخش برای تولید محصول نهایی خود به محصولات واسطه ای نیاز دارد که آن ها را از سایر بخش ها تأمین می کند و زنجیره ای از عرضه و مصرف شکل می گیرد که رشد کل اقتصاد و اشتغال زایی را در پی دارد.

میتوان گفت گردشگران با ورود به یک مقصد به مصرف کالاها و خدمات می پردازند. این تقاضای وارد شده به مقصد، بخش های مختلف اقتصاد را بر آن می دارد تا با عرضه محصولات بیشتر به آنها پاسخ دهند. بدین ترتیب اثری بزرگ از این تزریق ایجاد می شود که میتوان آن را همان اثر فزاینده بخش گردشگری دانست.

بخش های مختلف اقتصاد به یکدیگر وابسته اند و هر بخش، علاوه بر نهاده های اولیه ای چون نیروی کار و محصولات وارداتی، محصولات واسطه ای سایر بخش های همان اقتصاد را نیز خریداری می کند.

با افزایش تولید قاعدتاً نیروی کار بیشتری به کار گرفته می شود. نیروی کار مازاد در بسیاری از مقصدهای گردشگری، ازجمله کشورهای درحال توسعه، باعث شده فعالیت های گردشگری به مثابه راه حلی برای حل معضل بیکاری حساب شود.

با توجه به ویژگی های مشاغل گردشگری و رشد نرخ مشارکت بالای آن، توسعه ی گردشگری به طور بالقوه می تواند از طریق ایجاد اشتغال دست یابی به رشد را تسهیل کند. از این جهت گردشگری را میتوان موتور محرك رشد اقتصادی مقصدهای گردشگری دانست.

مخارج گردشگری به گونه ای است که طیف گسترده ای از فعالیت ها و مشاغل را تحت تأثیر قرار می دهد. گستردگی و تنوع محصول گردشگری تعاملات آن با سایر بخش های مولد، بر اهمیت آن در رونق بخشیدن به تولید می افزاید.

اما آگاهی از ماهیت درآمدزا و اشتغال زای گردشگری به تنهایی برای برنامه ریزی در این خصوص کافی نیست. سیاست گذاری درست در هر حوزه ای از جمله گردشگری نیازمند شناخت دقیق آن حوزه در نظام اقتصادی است. ازاین رو پاسخ به پرسش این پژوهش، که نحوه ی اثرگذاری توسع ی گردشگری ورودی بر تولید و توان اشتغال زایی آن است، نیازمند روشی است که علاوه بر جامعیت و کلان نگری، جزئیات این اثرگذاری را نیز آشکار سازد.

پس از شناسایی تأثیراتی که توسعه هر بخش اقتصادی ازجمله گردشگری بر سایر بخش ها دارد، باید فرایند اثرگذاری به گونه ای تبیین شود که علاوه بر تأثیرات کلی جزئیات این اثرگذاری نیز آشکار شود. برای دستیابی به تصویری کامل از تأثیرات توسعه گردشگری و افزایش تقاضای نهایی گردشگران، باید تعاملات بخش های این نظام اقتصادی بررسی شود.

برنامه ریزی گردشگری

گردشگری پدیده ای چند بعدی و موضوعی بین رشته ای از علوم مختلف همچون اقتصاد، مدیریت، بازاریابی، مردم شناسی، انسان شناسی، روانشناسی، تاریخ، جغرافیا، علوم سیاسی و جامعه شناسی می باشد.

صنعت گردشگری، صنعتی انسان محور بودن است. انسان محور بودن این صنعت، موجب کارکرد برجسته عامل انسانی در کم و کیف توسعه و افول آن است؛ بنابراین سیاستگذاری، برنامه ریزی و مدیریت گردشگری بدون توجه به وجوه انسانی، اجتماعی و فرهنگی گردشگری با نقصان روبه رو خواهد شد.

امروزه رقابت بین بازارهای گردشگری جهانی بیشتر و بیشتر شده است و بسیاری از مقاصد گردشگری تلاشهایی را به منظور بهبود کیفیت محصولات، ارائه خدمات و ارتقاء وضعیت رقابتی خود صورت میدهند. بر این اساس هر کشوری در درجه اول باید تحقیقاتی در زمینه نیازها، انگیزه ها و ویژگیهای بازار مورد نظر، انجام دهد.

در واقع اولین قدم در برنامه ریزی گردشگری، مشخص کردن وضعیت فعلی این صنعت در یک کشور است. در قدم های بعدی باید تلاش برای شناخت نواحی گردشگری، معرفی نواحی ‏گردشگری مستعد، ارزیابی جاذبه مناطق، ارزیابی نقاط مستعد سرمایه گذاری، تلاش به منظور توسعه ‏پایدار نواحی گردشگری و تمرکز بر فعالیت های خاص، صورت پذیرد.

با تدوین خط مشی ها و سیاست گذاری های مناسب در صنعت گردشگری می توان صنعت جهانگردی و گردشگری را اولین گام موثر در فقر زدایی و توسعه اقتصادی، اجتماعی یک کشور دانست.

یکی از عواملی که بر رونق صنعت گردشگری تأثیر زیادی میگذارد محیط اقتصادی یک کشور است که میتواند فرصتهای مناسبی برای سازمان های ملی و بین الملی گردشگری فراهم سازد.

سطح قیمت ها و نرخ تورم در جذابیت مقاصد و مکان های گردشگری بین المللی و داخلی بسیار موثر هستند، علاوه بر آن عوامل تکنولوژیکی از جمله بهره گیری از فضای اینترنت و استفاده از زیرساخت های فنی نیز همچون امکان رزرو هتل، رزرو بلیط هواپیما، اخذ ویزای الکترونیکی، رزرو اجاره وسایل نقلیه و ... به صورت آنلاین که باعث صرفه جویی در زمان و هزینه گردشگران میگردد، از عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری در یک کشور محسوب میگردد که اجرای آن نیازمند مدیریتی کارآمد است.